วิสาขาสูตร - รักมีเท่าไร ทุกข์ก็มีเท่านั้น



สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ บุพพาราม ปราสาทของนางวิสาขามิคารมารดา ใกล้พระนครสาวัตถี  

ก็สมัยนั้นแล หลานของนางวิสาขามิคารมารดาผู้เป็นที่รักที่พอใจทำกาละ (ตาย) ลง

ครั้งนั้น นางวิสาขามิคารมารดามีผ้าเปียก ผมเปียก เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับในเวลาเที่ยง ถวายบังคมแล้วนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง พระผู้มีพระภาคได้ตรัสกะนางวิสาขามิคารมารดาว่า


“เชิญเถิด นางวิสาขา ท่านมาแต่ไหนหนอ มีผ้าเปียก มีผมเปียก เข้ามา ณ ที่นี้ในเวลาเที่ยง”

นางวิสาขากราบทูลว่า

“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ หลานของหม่อมฉันผู้เป็นที่รัก ที่พอใจ ทำกาละเสียแล้ว เพราะฉะนั้น หม่อมฉันจึงมีผ้าเปียก มีผมเปียก เข้ามา ณ ที่นี้ในเวลาเที่ยง เจ้าค่ะ”

“ดูกรนางวิสาขา ท่านพึงปรารถนาบุตรและหลานเท่าจำนวนมนุษย์ในพระนครสาวัตถีหรือ”

“ข้าแต่พระผู้มีพระภาคผู้เจริญ หม่อมฉันพึงปรารถนาบุตรและหลานเท่าจำนวนมนุษย์ในพระนครสาวัตถี เจ้าค่ะ”

“ดูกรนางวิสาขา มนุษย์ในพระนครสาวัตถีที่ทำกาละ (ตาย) อยู่ทุกวัน ๆ มีมากเพียงไร ”

“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ มนุษย์ในพระนครสาวัตถี ๑๐ คนบ้าง ๙ คนบ้าง ๘ คนบ้าง ๗ คนบ้าง ๖ คนบ้าง ๕ คนบ้าง ๔ คนบ้าง ๓ คนบ้าง ๒ คนบ้าง ๑ คนบ้าง ทำกาละอยู่ทุกวัน ๆ”

“ดูกรนางวิสาขา ท่านจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน ท่านพึงเป็นผู้มีผ้าเปียกหรือมีผมเปียกเป็นบางครั้งบางคราวหรือหนอ”

“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ไม่ใช่อย่างนั้นเจ้าค่ะ ด้วยบุตรและหลานมากเพียงนั้น พอเพียงแล้วแก่หม่อมฉัน”

 “ดูกรนางวิสาขา

ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๑๐๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๑๐๐    
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๙๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๙๐  
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๘๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๘๐    
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๗๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๗๐   
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๖๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๖๐
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๕๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๕๐
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๔๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๔๐
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๓๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๓๐
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๒๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๒๐
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๑๐  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๑๐
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๙  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๙  
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๘  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๘
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๗  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๗
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๖  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๖
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๕  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๕
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๔  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๔  
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๓   ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๓
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๒  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๒
ผู้ใดมีสิ่งที่รัก ๑  ผู้นั้นก็มีทุกข์ ๑

ผู้ใดไม่มีสิ่งที่รัก  ผู้นั้นก็ไม่มีทุกข์
เรากล่าวว่า ผู้นั้นไม่มีความโศก ปราศจากกิเลส 
ดุจธุลี ไม่มีอุปายาส”

ลำดับนั้นแล พระผู้มีพระภาคทรงทราบเนื้อความนี้แล้ว ได้ทรงเปล่งอุทานนี้ในเวลานั้นว่า

“ความโศกก็ดี ความร่ำไรก็ดี ความทุกข์ก็ดี...
มากมายหลายอย่างนี้มีอยู่ในโลก

เพราะอาศัยสัตว์หรือสังขารอันเป็นที่รัก

เมื่อไม่มีสัตว์หรือสังขารอันเป็นที่รัก
ความโศก ความร่ำไร
และความทุกข์เหล่านี้ ย่อมไม่มี เพราะเหตุนั้นแล


ผู้ใดไม่มีสัตว์หรือสังขารอันเป็นที่รักในโลกไหน ๆ ผู้นั้นเป็นผู้มีความสุข... ปราศจากความโศก เพราะเหตุนั้น ผู้ปรารถนาความไม่โศก อันปราศจากกิเลสดุจธุลี ไม่พึงทำสัตว์หรือสังขาร ให้เป็นที่รักในโลกไหน ๆ

 

 

อ้างอิง : วิสาขาสูตร พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ ข้อ ๑๗๖ หน้า ๑๕๔-๑๕๕