คนพาลผู้ประกอบด้วยทิฐิ สำคัญเอาเองว่า
เราได้เห็นบุคคลผู้บริสุทธิ์
เป็นบุคคลผู้ยิ่งใหญ่ หาโรคมิได้
ความหมดจดด้วยดี ย่อมมีได้แก่นรชนด้วยการเห็น
เมื่อคนพาลนั้นสำคัญเอาเองอย่างนี้ว่า
ความเห็นนั้นเป็นความเห็นยิ่ง
แม้เป็นผู้เห็นบุคคลผู้บริสุทธิ์เนือง ๆ ก็ย่อมเชื่อว่า
ความเห็นนั้นเป็นมรรคญาณ
ถ้าว่าความบริสุทธิ์ย่อมมีได้แก่นรชนด้วยการเห็น หรือนรชนนั้นย่อมละทุกข์ได้ด้วยมรรคอันไม่บริสุทธิ์ อย่างอื่นจากอริยมรรค นรชนผู้เป็นอย่างนี้ย่อมบริสุทธิ์ไม่ได้เลย
ก็คนมีทิฐิย่อมกล่าวยกย่องความเห็นนั้นของคนผู้กล่าวอย่างนั้น
พราหมณ์ไม่กล่าวความบริสุทธิ์โดยมิจฉาทิฐิญาณ เพราะรูปที่ได้เห็น เสียงที่ได้ฟัง ศีล พรต และเพราะอารมณ์ที่ได้ทราบ นอกจากอริยมรรคญาณที่เกิดขึ้น
พราหมณ์ไม่ติดอยู่ในบุญและบาป ละความเห็นว่าเป็นตนเสียได้ ไม่กระทำบุญและบาปนี้
ชนเหล่านั้นผู้ประกอบด้วยทิฐิ
เป็นผู้กล่าวความบริสุทธิ์โดยมรรคอย่างอื่น
ละศาสดาเบื้องต้นเสีย อาศัยศาสดาอื่น
อันตัณหาครอบงำ
ย่อมข้ามธรรมเป็นเครื่องข้องไม่ได้ ชื่อว่า
ถือเอาธรรมนั้นด้วย สละธรรมนั้นด้วย
เปรียบเหมือนวานรจับและปล่อยกิ่งไม้ที่ตรงหน้าเสียเพื่อจับกิ่งอื่น ฉะนั้น
สัตว์ผู้ข้องอยู่ในกามสัญญา
สมาทานวัตรเองแล้ว ไปเลือกหาศาสดาดีและเลว
ส่วนพระขีณาสพผู้มีปัญญาเสมอด้วยแผ่นดิน
ผู้มีความรู้แจ้ง ตรัสรู้ธรรมด้วยเวท คือ
มรรคญาณ ย่อมไม่ไปเลือกหาศาสดาดีและเลว
พระขีณาสพนั้นครอบงำมารและเสนาในธรรมทั้งปวง คือ อารมณ์อย่างใดอย่างหนึ่งที่ได้เห็น ได้ฟัง หรือได้ทราบ
ใคร ๆ จะพึงกำหนดพระขีณาสพผู้บริสุทธิ์ ผู้เห็นความบริสุทธิ์ เป็นผู้มีหลังคาคือกิเลสอันเปิดแล้ว ผู้เที่ยวไปอยู่ ด้วยการกำหนดด้วยตัณหาและทิฐิอะไรในโลกนี้
พระขีณาสพทั้งหลายย่อมไม่กำหนดด้วยตัณหาหรือด้วยทิฐิ ย่อมไม่กระทำตัณหาและทิฐิไว้ในเบื้องหน้า
พระขีณาสพเหล่านั้นย่อมไม่กล่าวความบริสุทธิ์ล่วงส่วนด้วยอกิริยาทิฐิและสัสสตทิฐิ (ความเห็นว่าเที่ยง)
ท่านสละกิเลสเครื่องยึดมั่นและเครื่องร้อยรัดอันเนื่องอยู่ในจิตสันดานได้แล้ว ย่อมไม่กระทำความหวังในโลกไหน ๆ
พราหมณ์ผู้ล่วงแดนกิเลสได้ ไม่มีความยึดถือวัตถุ หรืออารมณ์อะไรเพราะได้รู้ เพราะได้เห็น เป็นผู้ไม่มีความยินดีด้วยราคะ เป็นผู้ปราศจากราคะไม่กำหนัดแล้ว
พราหมณ์นั้นไม่มีความยึดถือวัตถุและอารมณ์อะไร ๆ ว่าสิ่งนี้เป็นของยิ่งในโลกนี้ ฉะนี้แล
อ้างอิง : สุทธัฏฐกสูตร พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ ข้อ ๔๑๑ หน้า ๓๖๓-๓๖๔
ภาพประกอบ
ชื่อภาพ : แสงธรรมนำทาง
ศิลปิน : เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์